Przemoc ekonomiczna i brak własnych środków finansowych na utrzymanie to jedne z powodów, dla których osoby doświadczające przemocy mają trudności z opuszczeniem przemocowego partnera i z odzyskaniem niezależności.
Dlatego właśnie, aby ułatwić kobietom uwolnienie się z toksycznej relacji i nie pozostawiać ich samych w obliczu różnych zagrożeń związanych z trudną sytuacją materialną po rozstaniu, Międzyresortowa Konferencja (CIM) dotycząca praw kobiet, której posiedzenie miało miejsce we wtorek 23 kwietnia, zakończyła się przyjęciem tzw. „Pakietu pomocy na nowy start”.
Celem pakietu jest wsparcie kobiet, które chcą opuścić związek, w którym dochodzi do przemocy. Zapewniona będzie doraźna pomoc finansowa, która umożliwi pokrycie pierwszych najpilniejszych wydatków, jakie kobieta może ponieść po opuszczeniu partnera, czyli środki finansowe na kaucję na nowe mieszkanie, na pierwszy czynsz, na honoraria prawnika itp. Beneficjentki pakietu będą mogły liczyć nie tylko na pomoc finansową, ale również prawną i psychologiczną ze szczególnym uwzględnieniem kwestii zatrudnienia i bezrobocia. Ze względu na przemocową sytuację w domu, wiele kobiet nie może podjąć pracy zarobkowej. Osoby, które zgłaszają się do nas na konsultacje, borykają się właśnie z takimi problemami, i jeśli trudno jest im podjąć decyzję o rozstaniu, to właśnie ze względu na niepewną sytuację finansową, brak zatrudnienia lub niskie zarobki, brak jakichkolwiek oszczędności, które pozwoliłyby im opuścić wspólnie zajmowane mieszkanie i zacząć wszystko od nowa.
Z naszych doświadczeń i obserwacji wynika, że zbyt często osoby dotknięte przemocą domową nie są świadome swoich praw i nie wiedzą lub wręcz nie mają odwagi z tych praw korzystać. Kontakt i wymiana informacji z przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości ciągle pozostawia wiele do życzenia.
Izba adwokacka w Brukseli postanowiła zmierzyć się z tym problemem i organizuje obecnie multidyscyplinarne kilkudniowe szkolenia dla adwokatów w zakresie przemocy domowej i seksualnej. Ten pilotażowy projekt nosi nazwę LVA (skrót od „Lawyer Victim Assistance”), a współpracę podjęły Prokuratura w Brukseli, policja strefy miasta stołecznego Bruksela oraz belgijski Instytut do spraw Równości Kobiet i Mężczyzn (Institut pour l’Egalité des Femmes et des Hommes IEFH). Projekt otrzymał również wsparcie Ministra sprawiedliwości Paula Van Tigchelta oraz Sekretary do spraw Równości Kobiet i Mężczyzn Marie-Colline Leroy.
Głównym założeniem projektu są działania na rzecz dostępności pomocy prawnej dla ofiar przemocy domowej oraz seksualnej oraz pełniejsze informowanie ofiar o ich prawach. W trakcie szkolenia prawnicy mają okazję spotkać się z różnorodnymi prelegentami, wśród których znajdują się psycholodzy, pielęgniarki z ośrodka pomocy ofiarom przemocy seksualnej, byłe ofiary, specjaliści z Instytutu Kryminalistyki i Kryminologii, a także ze stowarzyszeń wspierających nie tylko ofiary przemocy, ale również pracujących ze sprawcami. Takie podejście pozwala uzyskać wiedzę i obraz sytuacji z różnych perspektyw, dogłębniej zrozumieć traumę doznaną przez ofiarę przemocy, a co za tym idzie, przyjąć bardziej ludzki, mniej zinstytucjonalizowany punkt widzenia sytuacji. Adwokaci, którzy przeszli szkolenie, podkreślają, jak zmieniło się ich nastawienie wobec osób, które doświadczyły przemocy. Przede wszystkim bardziej zwracają uwagę na to, czego dana osoba w danym momencie potrzebuje niż na szukanie za wszelką cenę prawnego rozwiązania konkretnego problemu. Łatwiej jest im zrozumieć, że ofiara może nie być gotowa do tego, by bezpośrednio wszcząć postępowanie sądowe, i skierować daną osobę do organizacji udzielających wsparcia psychologicznego. Niektóre osoby potrzebują najpierw wsparcia medycznego lub terapii, by wzmocnić się i przygotować do postępowania sądowego. Taka elastyczność ze strony prawników może okazać się kluczowa dla budowania zaufania wobec wymiaru sprawiedliwości i zrozumienia specyficznych potrzeb ofiary przemocy.
Choć nadal brakuje dokładnych danych na temat skali przemocy wobec kobiet w Belgii, w samym regionie Brukseli odnotowano w 2021 r. 4500 zgłoszeń przemocy domowej. Według kolektywu StopFéminicide, który stara się rejestrować wszystkie przypadki kobietobójstw, jakie miały miejsce w Belgii, w 2023 r. liczba kobiet, które poniosły śmierć z ręki obecnego lub byłego partnera wynosiła 26 przypadków, a od początku 2024 r. doszło już do co najmniej czterech kobietobójstw (dane z końca lutego 2024 r.). Zanim dojdzie do kobietobójstwa w związku występuje przemoc, projekt Lawyer Victim Assistance ma właśnie tę przemoc lepiej uwzględnić.
Z doświadczenia wiemy, że poszukiwanie prawnika, który byłby w stanie pomóc i odpowiedzieć na pierwsze pytania ofiary, może okazać się czasochłonne i żmudne. Odtąd lista prawników i prawniczek, którzy zostali specjalnie przeszkoleni do pracy z ofiarami przemocy, będzie dostępna na stronie brukselskiej Izby adwokackiej. Aby skorzystać z tej listy, ofiara nie musi mieszkać na terenie miasta Brukseli.
Projekt został zainicjowany jesienią 2023 r. i choć jest na bardzo wczesnym etapie wdrażania, stanowi znaczący krok naprzód w zakresie przeciwdziałania przemocy i wspierania ofiar. Ze wstępnych opinii wynika, że pierwsze ofiary uzyskały już niezbędne wsparcie, a współpraca między wymiarem sprawiedliwości a stowarzyszeniami i organizacjami pomocowymi działającymi na terenie Belgii zacieśniona. Nie ma wątpliwości, że jeśli projekt spełni oczekiwania, jego zakres zostanie rozciągnięty w czasie na teren całego kraju.
Jak rozstać się z toksycznym partnerem, jak rozwieść się w Belgii, jakie mam możliwości … – to pytania, które najczęściej powtarzają się w rozmowach z paniami, które zgłaszają się do naszego centrum. Oto krótka rozmowa, którą przeprowadziłyśmy ze współpracującą z naszym centrum prawniczką. Zapraszamy do odsłuchania.
